Δ. Ιωαννίδης: «Η Δικαιοσύνη δεν έφερνε ποτέ ψήφους»
Μετά από 15 χρόνια στο τιμόνι του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, ο Δώρος Ιωαννίδης δηλώνει ότι δεν προτίθεται να επαναδιεκδικήσει τη θέση και προβαίνει στον απολογισμό του, παραθέτοντας παράλληλα τους προβληματισμούς του για τις μεταρρυθμίσεις.
Γράφει: Νάταλι Μιχαηλίδου
Φωτογραφίες: Α. Μανώλη (MATT PRESS SERVICES)
Η συνάντηση ορίζεται στο γραφείο του, στο κέντρο της Λευκωσίας, την ώρα που λίγα μόνο χιλιόμετρα μακριά γίνεται η αλλαγή φρουράς στη Νομική Υπηρεσία και το παζλ των προσώπων που συνθέτουν το σύστημα απονομής Δικαιοσύνης, πλέον, αλλάζει άρδην. Μένει, η αποχώρηση του Δώρου Ιωαννίδη από το επίσημο Σώμα των δικηγόρων με τη συμπλήρωση της πέμπτης συναπτής θητείας του τον ερχόμενο Οκτώβρη.
Η πρόσφατη δημόσια αντιπαράθεσή του με το Ανώτατο τίθεται εκ των πραγμάτων επί τάπητος. Προηγούνται, όμως, απαραίτητες κατά τον ίδιο διευκρινήσεις. «Είμαι σχεδόν 50 χρόνια σε αυτό το επάγγελμα. Από το 1972. Σας λέω και σας διαβεβαιώ ότι οι Δικαστές μας δεν ‘πιάνονται’. Δεν δωροδοκούνται. Η δικαστική εξουσία στην Κύπρο είναι τιμιότατη», τονίζει εξ αρχής. Η εμπιστοσύνη, όμως, των πολιτών στον θεσμό παραμένει λαβωμένη μετά το σκάνδαλο του 2018. «Ήταν λάθος αυτό που έγινε. Μείωσε κι έθιξε τη Δικαιοσύνη, αλλά έχω τεράστια πείρα, έχω ζήσει σχεδόν το σύνολο των Δικαστών και γνωρίζω ότι είναι τίμιοι και άμεμπτοι», υποστηρίζει παρά την πρόσφατη διαφωνία. «Δεν είχαμε κρούσματα δωροδοκιών. Κανένα κρούσμα. Άλλο οι καθυστερήσεις, άλλο οι λανθασμένες αποφάσεις κι άλλο η εντιμότητά τους, την οποία δεν μπορεί κανένας να την αμφισβητήσει».
Στα άδυτα της μεταρρύθμισης
Η μεταρρύθμιση είναι μια πονεμένη ιστορία, παραδέχεται ο επί δεκαπενταετίας πρόεδρος των δικηγόρων, έχοντας συμμετάσχει εκ της θέσεώς του σε όλα τα στάδια των πολύχρονων διεργασιών. «Από μόνη της, όμως, δεν θα επιλύσει τίποτε», προσθέτει κάνοντας μία ανεπαίσθητη σχεδόν παύση για να σκανάρει με το βλέμμα τις στοίβες χάρτινων φακέλων με τα δικόγραφα υποθέσεων που τον περιβάλλουν. Χωρίς ενδοιασμούς, παραθέτει τη λίστα με τις αδυναμίες και τις ελλείψεις που ταλανίζουν την καθημερινότητα των λειτουργών της Δικαιοσύνης. «Δεν έχουμε ηλεκτρονική δικαιοσύνη, δεν έχουμε κτήρια, δεν έχουμε αυτόματη μετάφραση των πρακτικών, δεν έχουμε προσωπικό. Προσλάβαμε τώρα κάποιους δικαστές και δεν έχουμε πού να τους βάλουμε. Στη Λεμεσό κόβουν τις βεράντες για να χωρέσουν. Στη Λευκωσία θέλουν να περιφέρονται οι δικηγόροι σε όλη την πόλη, από κτήριο σε κτήριο». Τα παραδείγματα απτά και το ύφος του παραστατικό. «Όλα αυτά, που είναι πρωτεύοντα, τα έχουμε ξεχάσει και επιχειρούμε να κάνουμε μεταρρύθμιση με μια νομοθεσία που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, διότι δεν επιλύει το ουσιαστικό πρόβλημα».
Υπό την ιδιότητα του προέδρου του ΠΔΣ, γνωρίζει εκ των έσω τις ατραπούς που δυσχέραιναν το, ομολογουμένως, επίπονο έργο της μεταρρύθμισης. «Η Δικαιοσύνη δεν έφερνε ποτέ ψήφους», καταθέτει ως εξήγηση. «Χτίζουν γήπεδα στη Λεμεσό, αλλά δεν χτίσαμε δικαστήρια στη Λευκωσία. Αυτή είναι η νοοτροπία μας. Με τα μισά λεφτά ή και λιγότερα, αντί να χτίσουμε γήπεδα μπορούσαμε να χτίσουμε Δικαστήρια. Δεν το πράξαμε.» Η έκδηλη απογοήτευσή του, πάντως, δεν τον οδηγεί σε ισοπεδωτικές προσεγγίσεις. «Όντως, και είναι προς τιμήν τους, η διακυβέρνηση Αναστασιάδη έχει κάνει τομές, τόσο με τον Ιωνά Νικολάου όσο και με τον Γιώργο Σαββίδη. Ελπίζουμε να μην σταματήσουν.»
Οριστική κι αμετάκλητη
Η προσωπική απόφασή του, όμως, να μην επαναδιεκδικήσει την ηγεσία του Συλλόγου στις επερχόμενες εκλογές το φθινόπωρο είναι, όπως δηλώνει, «οριστική και αμετάκλητη». Υπάρχει περιθώριο για δεύτερες σκέψεις; «Όχι, σε καμία περίπτωση. Σε κάθε πράγμα υπάρχει αρχή, μέση και τέλος. Τώρα είναι το τέλος», ξεκαθαρίζει. Οι βαλίτσες γεμάτες με εμπειρίες και μάχες. «Δεκάδες νομοσχέδια, προτάσεις νόμων, επαφές στο εξωτερικό, συνέδρια, σύσφιγξη σχέσεων με όλους τους ελληνικούς και ευρωπαϊκούς συλλόγους».
Κληθείς να αναφερθεί σε ορόσημα, σημειώνει ως «πρώτο και κυριότερο», τον αγώνα του ΠΔΣ να αποκρούσει το εγχείρημα των Τουρκοκύπριων δικηγόρων να γίνει δεκτός ο σύλλογος τους στην ΕΕ. Ένας αγώνας που φέρει την προσωπική του σφραγίδα. «Κατάφερα, με προσωπικές επαφές, να απορριφθεί δια παντός το αίτημα που υπέβαλαν οι Τουρκοκύπριοι πριν από έξι περίπου χρόνια. Το ζήτημα είχε συζητηθεί επίσημα στη Βιέννη, ακολούθησαν επιθεωρήσεις των αρμόδιων εκπροσώπων της ΕΕ στην Κύπρο και εν τέλει η θέση μας έγινε αποδεκτή». Σφραγίστηκε, μάλιστα, από το δεύτερο ορόσημο της θητείας του που ήταν η συνδιοργάνωση συνεδρίου στην Κύπρο με την Ένωση Ευρωπαϊκών Δικηγορικών Συλλόγων.
Δεν τηρήθηκαν τα νέα κριτήρια από το Ανώτατο, υποστηρίζει ο πρόεδρος των δικηγόρων
«Ο ΠΔΣ, επί δικής μου θητείας, είναι αποδεκτός σε όλες τις συζητήσεις στη Βουλή. Ενημερώνεται για όλα τα νομοσχέδια, συμμετέχει και εκφέρει απόψεις. Επίσης, συμμετέχουμε -και μάλιστα ενεργά- με τρεις δικηγόρους στην τροποποίηση των θεσμών Πολιτικής Δικονομίας, που αποτελούσαν προηγουμένως αποκλειστική αρμοδιότητα του Ανωτάτου». Στις επικεφαλίδες προσθέτει την ανάπτυξη και λειτουργία της πύλης νομικής πληροφόρησης CyLaw, που αποτελεί «μία προσφορά του Συλλόγου προς όλη την κοινωνία», αλλά και την αναβάθμιση των ασκούμενων δικηγόρων με την αξιοποίηση προγραμμάτων της ΕΕ, μέσω του υπουργείου Εργασίας. Ειδική μνεία και για τη δημιουργία του τμήματος AML (Anti Money Laundering), που στελεχώνεται σήμερα από έξι δικηγόρους επιφορτισμένους με την ευθύνη επίβλεψης τήρησης των εκ της νομοθεσίας προβλεπόμενων προδιαγραφών από τα διάφορα γραφεία.
«Δεν είμαστε χαρτοπαικτική λέσχη»
«Όταν ανέλαβα τον δικηγορικό σύλλογο είχε δύο υπαλλήλους και τώρα είναι ολόκληρος οργανισμός. Ένας πρόεδρος του ΠΔΣ αυτήν τη στιγμή πρέπει να θυσιάζει 24 ώρες το 24ωρο», ομολογεί. Εξ ου και η απόφαση αποχώρησης; «Νομίζω ότι προσέφερα όσα μπορούσα. Ας έρθει ο επόμενος, να προσφέρει και αυτός.» Ζητήματα ανοιχτά δεν υπάρχουν, υποστηρίζει. Μοναδική συμβουλή, πέραν της πλούσιας παρακαταθήκης, προς τον επόμενο πρόεδρο του Συλλόγου είναι «να επικεντρωθεί στη μεταρρύθμιση». Όλα τα υπόλοιπα, υπογραμμίζει, είναι λυμένα.
Σε αυτά περιλαμβάνει και το ταμείο συντάξεως, για το οποίο κατά καιρούς του έχει ασκηθεί κριτική. «Πρόκειται για δευτερεύον, βοηθητικό ταμείο, που χρηματοδοτείται από τα δικηγορόσημα», εξηγεί. «Σταδιακά, τα δικηγορόσημα μειώθηκαν, γιατί μειώθηκαν και οι εργασίες. Ταυτόχρονα, όμως, έχουν αυξηθεί οι δικηγόροι. Από 1800, αυτήν τη στιγμή υπάρχουν 4500 δικηγόροι εκ των οποίων όμως πραγματική δικηγορία ασκούν 1500, που πρέπει να χρηματοδοτούν το σύνολο. Το ζήτημα επιλύθηκε, με συμβουλή των λογιστών και πλέον το ταμείο θα γίνει αναλογικό, γιατί μόνο έτσι μπορεί να είναι βιώσιμο. Οποιαδήποτε αλλαγή από το επόμενο Συμβούλιο, απλώς θα το καταστρέψει.» Ερωτηθείς κατά πόσον έπρεπε να γίνουν επενδύσεις, ο κ. Ιωαννίδης είναι σαφής: «Επενδύσεις γίνονται μέσω των επενδυτικών εταιρειών. Δεν μπορούμε εμείς να πάρουμε τα λεφτά των δικηγόρων, που όταν ανέλαβα ήταν 30 εκ. και τώρα είναι 80 και να τα δώσουμε να τα επενδύσουν. Δεν είμαστε ούτε χαρτοπαικτική λέσχη, ούτε καζίνο.»
Επιστολή στον Πρόεδρο
Στο τελευταίο κεφάλαιο της θητείας του στον ΠΔΣ, θα καταγραφεί και θα υπογραμμιστεί η επιστολή του προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας περί τα τέλη Ιουνίου, για να καταθέσει τους προβληματισμούς του για την επιχειρούμενη μεταρρύθμιση στον τομέα της Δικαιοσύνης. Παρόμοια επιστολή, όπως αναφέρει, είχε αποστείλει στον Νίκο Αναστασιάδη και εν έτει 2018, επισημαίνοντας και τότε ότι «αν δεν αλλάξουν οι διαδικασίες διορισμού και προαγωγών, οποιαδήποτε μεταρρύθμιση και να γίνει θα είναι εις βάρος της Δικαιοσύνης». Ως γνωστό, για το περιεχόμενο της επιστολής εξέδωσε ανακοίνωση το Ανώτατο Δικαστήριο την αμέσως επόμενη ημέρα, δηλώνοντας εκ προοιμίου έκπληξη για τη μη κοινοποίηση στα μέλη του. «Δεν είναι θέμα που αφορούσε το Ανώτατο», απαντά ευθαρσώς ο κ. Ιωαννίδης. «Είναι θέμα δικό μου, του Παγκυπρίου και του Προέδρου, ο οποίος κάνει τη μεταρρύθμιση. Στο Ανώτατο οι θέσεις μου ήταν γνωστές. Τις εξέφρασα στη Βουλή την ημέρα που κατατέθηκαν τα νομοσχέδια. Τις εξέφρασα στην Επιτροπή Μεταρρύθμισης επανειλημμένα, κάθε φορά που πήγαινα. Ότι ο Σύλλογος για να δεχτεί την οποιαδήποτε μεταρρύθμιση πρέπει να αλλάξει το Δικαστικό Συμβούλιο. Ότι αυτό είναι το πρώτο βήμα για να δεχτούμε οποιαδήποτε μεταρρύθμιση και ότι με το παρόν Δικαστικό Συμβούλιο, δεν επιθυμούμε καμιά τροποποίηση και αυτό είναι εκ των ων ουκ άνευ. Άρα εκείνοι γνώριζαν και γνωρίζουν τις θέσεις μου».
Χτίζουν γήπεδα στη Λεμεσό, αλλά δεν χτίσαμε δικαστήρια στη Λευκωσία. Αυτή είναι η νοοτροπία μας.
Σε «εύλογα ερωτηματικά ως προς την επιλογή του χρόνου δημοσιοποίησης» της επιστολής του ΠΔΣ, αναφέρεται επιπλέον η ανακοίνωση, με την υποβόσκουσα μομφή να στρέφεται προσωπικά στον Δώρο Ιωαννίδη. Τα πράγματα είναι πολύ απλά, εξηγεί ο ίδιος. «Επέλεξα τον συγκεκριμένο χρόνο, διότι τρεις ημέρες προηγουμένως ο Γιώργος Σαββίδης, ως Υπουργός Δικαιοσύνης, δήλωσε στη Βουλή ότι ολοκληρώθηκε η κατ’ άρθρον συζήτηση, ότι πέρασαν όλα τα νομοσχέδια από την Επιτροπή Νομικών, ότι εξευρέθησαν τα κτήρια, εξευρέθησαν τα πάντα και γι’ αυτό έστειλα την επιστολή».
Κριτήρια για το θεαθήναι
Οι θέσεις του, άλλωστε, αναφορικά με τη σύνθεση του Δικαστικού Συμβουλίου, τα κριτήρια διορισμού και προαγωγής, αλλά και τον τρίτο βαθμό δικαιοδοσίας έχουν τεκμηριωθεί πολλάκις. «Ήρθε στην Κύπρο η GRECO μετά τις καταγγελίες του Νίκου Κληρίδη για τον τέως πρόεδρο του Ανωτάτου, Μύρωνα Νικολάτο και υπέδειξε ότι πρέπει να δημιουργηθεί τρίτος βαθμός δικαιοδοσίας. Πριν από αυτό είχε εκδώσει έκθεση το Ανώτατο και ακόμα πιο πριν είχαμε βγάλει εμείς εκατό φορές ανακοινώσεις», εξιστορεί με έμφαση. Με τα προτεινόμενα νομοσχέδια, συνεχίζει, αυτό δεν επιτυγχάνεται. «Διαχωρίζεται το Εφετείο σε Συνταγματικό και Ανώτατο, αλλά δεν δημιουργείται τρίτος βαθμός δικαιοδοσίας» λέει, υποστηρίζοντας ότι εκ των πραγμάτων «προκύπτει θέμα ελέγχου». Κυριότερη, όμως, ένσταση παραμένει ότι «το Δικαστικό Συμβούλιο όπως είναι δεν θα εξυπηρετήσει κανέναν». Δεν μπορεί το Ανώτατο να είναι και Δικαστικό Συμβούλιο, σημειώνει ο επικεφαλής των δικηγόρων και απλοποιεί περαιτέρω το επιχείρημα: «Δεν μπορούν τα ίδια άτομα να είναι και Δικαστές και Δικαστικό Συμβούλιο. Οι ίδιοι άνθρωποι να είναι και δικαστές στο Δικαστικό Συμβούλιο και να είναι και αυτοί που διορίζουν τους δικαστές και που τους προαγάγουν και εκείνοι οι άλλοι που δεν διορίζονται και δεν προαγάγονται να μην μπορούν να προσφύγουν πουθενά».
Κατά τις διεργασίες της μεταρρύθμισης, η πάγια αυτή θέση του ΠΔΣ προσέκρουε μονίμως στις επιφυλάξεις του Ανωτάτου. «Καθηκόντως, όπως λένε και στην ανακοίνωσή τους, θεωρούν την αλλαγή στη σύνθεση αντισυνταγματική. Πρέπει, όμως, να πάμε πίσω ιστορικά. Το Δικαστικό Συμβούλιο δημιουργήθηκε με Νόμο του 1964 όταν αποχώρησαν οι Τουρκοκύπριοι. Έκτοτε, εκείνος ο Νόμος έχει τροποποιηθεί εφτά φορές. Γιατί να μην τροποποιηθεί και τώρα ώστε να μπορεί να εμπλουτιστεί;» διερωτάται. «Να μπει και ο Γενικός Εισαγγελέας και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, να μπουν και δικηγόροι, να μπουν και Επαρχιακοί Δικαστές. Ώστε να γνωρίζουν και τους δικηγόρους που θα διορίζονται και τους Δικαστές που θα προάγονται».
Οι καλύτεροι αποφεύγουν να υποβάλουν υποψηφιότητα, υποστηρίζει στην επίμαχη επιστολή. Εξηγεί επί τούτου ότι, «στο παρελθόν, εξαιρετικοί δικηγόροι υπέβαλλαν υποψηφιότητα και απορρίπτονταν, με αποτέλεσμα πλέον να παγιοποιηθεί μια τάση να υποβάλλουν υποψηφιότητα μόνο υπάλληλοι από δικηγορικά γραφεία και κανένας άλλος». Πλήγμα στην ποιότητα, η οποία θα συνεχίσει να πλήττεται, αναφέρει. «Το επιβεβαίωσε πρόσφατα και το ίδιο το Δικαστικό Συμβούλιο, δηλαδή το Ανώτατο, όταν για πρώτη φορά προχώρησε σε προβιβασμούς όχι με βάση την ιεραρχία αλλά κατ’ επιλογήν, αφήνοντας μαζικά πίσω Δικαστές. Όλοι αυτοί που έμειναν πίσω είναι η απόδειξη ότι δεν τους διόριζαν σωστά;», διερωτάται, αναδεικνύοντας μία έμμεση παραδοχή του Δικαστικού Συμβουλίου.
Παρά ταύτα, οι συστάσεις και παρεμβάσεις της GRECO οδήγησαν στη θέσπιση νέων κριτηρίων από πλευράς Ανωτάτου. «Δεν τα τήρησαν», σπεύδει να υποβάλει ο κ. Ιωαννίδης. «Αν τα τήρησαν, όπως υποστηρίζουν, να τα ελέγξουμε. Υπάρχει πιο απλό πράγμα; Δεν τα έχουν τηρήσει σε καμία περίπτωση. Τα κατάργησαν και διόρισαν αυτούς που ήθελαν με μία συνέντευξη», αποφαίνεται και θέτει ερωτήματα. «Γιατί δεν μπορεί να υπάρχει ένα άλλο Σώμα που να ελέγχει; Είπαν ότι διόρισαν 13 τους οποίους σύστησαν οι τοπικοί Σύλλογοι. Οι άλλοι 113 που σύστησαν οι τοπικοί Σύλλογοι και δεν τους διόρισαν δεν πρέπει να γνωρίζουν τους λόγους;» Αναπόφευκτα, τίθεται και το ζήτημα της προσφυγής αυτών που αποτυγχάνουν. Μοναδική ασφαλιστική δικλείδα, τονίζει, είναι να εμπλουτιστεί το Δικαστικό Συμβούλιο και ταυτόχρονα να δημιουργηθεί Σώμα στο οποίο να μπορεί να προσφύγει το τρίτο πρόσωπο. «Πιστεύω ότι και τους καλύτερους στον κόσμο να έχουν διορίσει, ουδέποτε αν δεν ελέγχεις το σύστημα, θα είσαι βέβαιος ότι έπραξαν σωστά. Αυτή είναι η αρχή που πρέπει να γίνει αποδεκτή από όλους», καταλήγει.
