Έχτισε ο Κουγιάλης, χάλασε ο Καδής

Οι… κακοτεχνίες Καδή στο έτοιμο από καιρό νομοσχέδιο Κουγιάλη για την προστασία και ευημερία των ζώων, τινάζουν στον αέρα την επιχειρούμενη τροποποίηση του  κανονιστκού πλαισίου. O «ωραίος συμβιβασμός» που είχε επιτευχθεί μεταξύ των εμπλεκομένων τον περασμένο Γενάρη αποτελεί μακρινό παρελθόν, με αποτέλεσμα αδέσποτα και δεσποζόμενα να φτάνουν στην πηγή, αλλά να μην μπορούν να πιουν νερό.

Γράφει: Νάταλι Μιχαηλίδου

Κινούμενη άμμος πλέον το τροποποιητικό νομοσχέδιο της κυβέρνησης, που τίθεται επί τάπητος για ενίσχυση του κανονιστικού πλαισίου της προστασίας και ευημερίας των ζώων. Τα πήγαινε – έλα από τα υπουργικά γραφεία στα κοινοβουλευτικά έδρανα και τανάπαλιν, από τις αρχές του χρόνου μέχρι σήμερα, είχαν ως αποτέλεσμα το νομοσχέδιο να χρειαστεί να υποβληθεί σε νέες διαδικασίες έγκρισης από το Υπουργικό Συμβούλιο, ενώ ορατό είναι το ενδεχόμενο να ξαναμπεί στον… πάγο, μέχρι την έναρξη της νέας βουλευτικής σεζόν. Δέον να σημειωθεί ότι, πρόκειται για τροποποιητικό νομοσχέδιο που ετοιμάστηκε εν έτει 2016, επί θητείας Νίκου Κουγιάλη.

Έτοιμο από καιρό
Από αλλεπάλληλες αλλαγές επί των διατάξεών του εξακολουθεί να ταλανίζεται ο Περί Προστασίας και Ευημερίας των Ζώων Νόμος, που επιχειρεί να τροποποιήσει το Υπουργείο Γεωργίας. «Είναι στην ατζέντα για την μεθεπόμενη Τετάρτη κι εκείνο που αναμένω είναι την αποστολή του κειμένου που εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο», αναφέρει ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Περιβάλλοντος, Αδάμος Αδάμου, υποδεικνύοντας παράλληλα ότι, εκ των πραγμάτων, η κατ’ άρθρον συζήτηση θα πρέπει να περιμένει μέχρι το φθινόπωρο.

Πάντως, το επίμαχο νομοσχέδιο που όξυνε προσφάτως τα πνεύματα των εμπλεκομένων, χρονολογείται. Συγκεκριμένα, η ανάγκη τροποποίησης με στόχο τη βελτίωση του Νόμου για την προστασία και ευημερία των ζώων, εντοπίστηκε προ τετραετίας, οπότε και ανατέθηκε στις Κτηνιατρικές Υπηρεσίες να προβούν σε αλλαγές. Κατόπιν δημόσιας διαβούλευσης, το τροποποιητικό νομοσχέδιο υποβλήθηκε στη Νομική Υπηρεσία στις 11.1.2017, για την απαιτούμενη νομοτεχνική επεξεργασία. «Στόχος, ήταν η δημιουργία ενός βελτιωμένου κανονιστικού πλαισίου που θα λειτουργούσε εξελικτικά, με γνώμονα πάντα την ευημερία και προστασία των ζώων», δηλώνει στο dejure o πρώην υπουργός, Νίκος Κουγιάλης, εξηγώντας οτι θα παρέμενε ανοιχτό το πεδίο για περαιτέρω βελτιώσεις στην πορεία, στη βάση των διαπιστώσεων των εμπλεκομένων. Προσθέτει δε ότι, υπήρχε ταυτόχρονα «ανάγκη καλύτερης κατανομής και διαφανούς διαχείρισης των κρατικών κονδυλίων».

Ενδεικτικά, το ύψος της χρηματοδότησης για την περίοδο 2010-2015 ανήλθε στις  134.793 ευρώ, με τις Επαρχιακές Επιτροπές Ευημερίας Ζώων (ΕΕΕΖ) Λευκωσίας, Λάρνακας, Αμμοχώστου, Λεμεσού και Πάφου να λαμβάνουν ποσά 31.116, 26.292, 26.917, 26.968 και 23.500 ευρώ αντίστοιχα.

Από την ενδυνάμωση στις… υπερεξουσίες
Το νομοσχέδιο Κουγιάλη προέβλεπε για την ενδυνάμωση του μηχανισμού παρακολούθησης θεμάτων προστασίας και ευημερίας των ζώων και προώθησης σχετικών δράσεων και πολιτικών, μέσω της τροποποίησης της σύνθεσης και λειτουργίας των ΕΕΕΖ, ώστε να παρέχεται πλέον το δικαίωμα να χρησιμοποιούν το ταμείο τους τόσο για την κάλυψη των δημιουργούμενων δαπανών λειτουργίας τους όσο και για την υλοποίηση οποιωνδήποτε δράσεων τους ανατίθενται από την Παγκύπρια Συντονιστική Επιτροπή Ευημερίας Ζώων (πχ. στειρώσεις, έξοδα κτηνιατρικής περίθαλψης αδέσποτων).

Όσον αφορά στην διαχείριση του ταμείου και με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας στην ακολουθούμενη διαδικασία, είχε επίσης εισαχθεί πρόνοια όπως «γίνεται υπό την ευθύνη και τον έλεγχο κάθε Επιτροπής, οι δε λογαριασμοί εσόδων και εξόδων υπόκεινται σε ετήσιο λογιστικό έλεγχο, σύμφωνα με τις καθιερωμένες διαδικασίες λογιστικού ελέγχου των βιβλίων και λογαριασμών των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου». Σημειώνεται ότι, με βάση στοιχεία, από την ίδρυσή τους μέχρι και το 2018 οι Επαρχιακές Επιτροπές ουδέποτε υπέβαλαν ετήσιους λογαριασμούς εσόδων και εξόδων για τον νενομισμένο έλεγχο. Σημαντική διαφοροποίηση που προώθησε ο πρώην υπουργός Γεωργίας αποτέλεσε και το ζήτημα του επικεφαλής των Επιτροπών. Τη θέση του προέδρου, κατά το τροποποιητικό νομοσχέδιο του 2016, θα καταλάμβανε ως εκ της θέσης του ο εκάστοτε Επαρχιακός Κτηνιατρικός Λειτουργός. Στην πορεία, η προσέγγιση και η φιλοσοφία, άλλαξαν.

Στοχεύοντας στην εφαρμογή ενός κανονιστικού πλαισίου με βελτιωμένες πρόνοιες για την προστασία και την ευημερία των ζώων, ο πρώην υπουργός Γεωργίας, Νίκος Κουγιάλης, προχώρησε σε τροποποιήσεις το 2016.

Για τους λόγους που κρίθηκε αναγκαία η προσθήκη περαιτέρω τροποποιητικών διατάξεων το 2019, με αποτέλεσμα επιπλέον καθυστέρηση στην εφαρμογή ενός βελτιωμένου κανονιστικού πλαισίου, ο υπουργός Γεωργίας, Κώστας Καδής, δηλώνει ότι «προέκυψαν ζητήματα που θέλαμε να προσθέσουμε» και αναφέρει ως παράδειγμα το θέμα διατήρησης κατοικιδίων σε μπαλκόνια, το μόνιμο δέσιμο σκύλων και τις σχετικές με τα δελφινάρια απαγορεύσεις.

Ως εκ τούτου, στις 9 Οκτωβρίου 2019, το υπουργικό ενέκρινε ξανά το τροποποιητικό νομοσχέδιο, η αναθεώρηση του οποίου κρίθηκε αναγκαία, με σκοπό να περιληφθούν πρόνοιες που «θα ενδυναμώσουν τους μηχανισμούς και γενικά το βασικό θεσμικό πλαίσιο για την προστασία και ευημερία των ζώων». Ανάμεσα στις κυριότερες αλλαγές που προωθούνται, όπως αυτές σημειώνονται στην εισηγητική έκθεση που ετοιμάστηκε από το υπουργείο το περασμένο φθινόπωρο, είναι η ενίσχυση των Επαρχιακών Επιτροπών ως προς τη σύνθεση και τις εξουσίες τους, «ώστε να συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση εισηγήσεων σχετικών πολιτικών και μέτρων, να διεξάγουν έρευνα και συλλογή πληροφοριών γύρω από τα θέματα προστασίας και ευημερίας, να μπορούν να υποβοηθούν αποτελεσματικότρα το έργο των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών και των αστυνομικών αρχών κατά τον έλεγχο και εφαρμογή της νομοθεσίας και να υλοποιούν στοχευμένες δράσεις και προγράμματα για τα θέματα αυτά, αξιοποιώντας ειδικό ταμείο που θα μπορούν να διαχειρίζονται για τον σκοπό αυτό». Στόχος, επίσης, η ενίσχυση και της Παγκύπριας Συντονιστικής Επιτροπής ως προς τις εξουσίες και τη σύνθεσή της, «μέσω ευρύτερης εκπροσώπησης των αρμόδιων υπηρεσιών και φορέων και της συμμετοχής του Γενικού Διευθυντή του υπουργείου ως προέδρου της Επιτροπής «προκειμένου να θεσμοθετηθεί η έμφαση που δίδεται στα θέματα αυτά»

Στις ελληνικές καλένδες οι συγκλίσεις
Σε συνεδρία της στις 9 Ιανουαρίου, η Επιτροπή Περιβάλλοντος αποφάσισε την ανάθεση της διαβούλευσης για τον Περί Προστασίας και Ευημερίας των Ζώων (τροποποιητικό) Νόμο του 2019, στον Επίτροπο Εθελοντισμού.  Ακολούθησε σύσκεψη των εμπλεκομένων μελών στις 28 Ιανουαρίου, με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων φορέων, κρατικών τμημάτων και υπηρεσιών, τα αποτελέσματα της οποίας διαβιβάστηκαν στο Υπουργείο και στην αρμόδια Επιτροπή στις 18 Φεβρουαρίου.

Αναφερόμενος χαρακτηριστικά σε έναν «ωραίο συμβιβασμό», ο Επίτροπος Εθελοντισμού, Γιάννης Γιαννάκη, σημειώνει ότι «στην πλειοψηφία των θεμάτων βρέθηκε η χρυσή τομή και υπήρξε μια γενική σύγκλιση, που αποτελούσε μια καλή βάση για συζήτηση». Εν συνεχεία, όπως εξηγεί, στη συνεδρία που πραγματοποιήθηκε στις 28 Ιουνίου, υποβλήθηκε από το αρμόδιο Υπουργείο ένα νέο νομοσχέδιο, στο οποίο λήφθηκαν υπόψη «αρκετά από εκείνα που συμφωνήθηκαν στη διαβούλευση, αλλά όχι όλα».

Οι αποκλίσεις, πάντως, ανάμεσα στα συμφωνηθέντα της διαβούλευσης και το νέο νομοσχέδιο που τέθηκε προς συζήτηση, πυροδότησε έντονες αντιδράσεις, που εκφράστηκαν κυρίως από την πλευρά των κτηνιάτρων. «Δεν αρνήθηκε κανείς ότι το νέο κείμενο δεν συμπεριλάμβανε όλες τις αλλαγές», υπογραμμίζει ο κ. Γιαννάκη, ο οποίος είχε ερωτηθεί σχετικά από τον πρόεδρο της Επιτροπής στο πλαίσιο της εν λόγω συνεδρίας. Ξεκαθαρίζει, όμως, ότι «το αρμόδιο υπουργείο, που χαράσσει πολιτική, δεν είναι υποχρεωμένο να υιοθετεί καθολικά τα αποτελέσματα μιας δημόσιας διαβούλευσης».

Ως προς τα σημεία όπου εντοπίστηκαν οι κυριότερες διαφωνίες κατά την διαβούλευση που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του, σημειώνει «τα θέματα εκπροσώπησης, τα θέματα αναβάθμισης της Παγκύπριας Συντονιστικής Επιτροπής για την Ευημερία των ζώων, ώστε να μπορεί να βοηθά την αρμόδια αρχή στη χάραξη πολιτικής, το θέμα των κλουβιών, της σίτισης αδέσποτων, της συντηρητικής κατάσχεσης και πολλά άλλα». Επαναλαμβάνοντας ότι βρέθηκαν κοινές συνισταμένες σε πολλά ζητήματα και δίνοντας τα εύσημα στους εμπλεκόμενους για την απόσταση που διανύθηκε, υπογραμμίζει ότι, δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. «Είναι πάρα πολλοί οι τομείς που αφορούν στην προστασία των ζώων, είναι πάρα πολλές οι προσεγγίσεις και παρότι πρόκειται για δύσκολη διαδικασία, οφείλουμε να βρούμε σωστές και σοβαρές λύσεις», σημειώνει. Καταληκτικά, αναφέρει ότι με βάση το νομοσχέδιο που υπέβαλε το υπουργείο στην τελευταία συνεδρία της Επιτροπής Περιβάλλοντος, οι φορείς κλήθηκαν να υποβάλουν ξανά τις απόψεις τους.

Το (νέο) νέο νομοσχέδιο
Ακολούθως και έχοντας προβεί σε σωρεία επιπλέον αλλαγών, στις 9 Ιουλίου ο υπουργός Γεωργίας προώθησε για ακόμα μία φορά το επίμαχο νομοσχέδιο στη Βουλή. Προηγήθηκε, εξουσιοδότηση του ιδίου από το Υπουργικό Συμβούλιο στη συνεδρία της 8ης Ιουλίου, βάσει της οποίας δύναται να προχωρήσει σε όποιες αλλαγές ο ίδιος κρίνει σκόπιμο να γίνουν, κατά τη διάρκεια της τελικής διαβούλευσης που θα γίνει σε επίπεδο συζήτησης στη Βουλή.

Στη διαβούλευση του περασμένου Γενάρη, βρέθηκε η χρυσή τομή στην πλειοψηφία των θεμάτων, λέει ο Επίτροπος Εθελοντισμού

Στα θετικά των τελικών τροποποιήσεων, που ούτως ή άλλως δεν αποτέλεσαν σημεία διένεξης, σημειώνονται, κατά κοινή ομολογία, οι διατάξεις που απαγορεύουν τη μόνιμη πρόσδεση σκύλου (εκτός συγκεκριμένων περιπτώσεων), την διατήρηση, απομόνωση ή περιορισμό κατοικιδίων σε ταράτσα, μπαλκόνι ή βεράντα, και την κράτηση θαλάσσιων θηλαστικών σε συνθήκες αιχμαλωσίας. Με τροποποίηση του άρθρου 18 του βασικού νόμου εισάγεται και απαγορευτική διάταξη για την κατοχή και χρήση παγίδων ή άλλων μέσων για σύλληψη αδέσποτων ζώων, εκτός αν αυτό γίνεται από εξουσιοδοτημένο από την αρμόδια Αρχή φορέα ή πρόσωπο, ενώ αυξάνονται σημαντικά οι χρηματικές ποινές σε περίπτωση καταδίκης προσώπου  για παράβαση της νομοθεσίας. Εκτός των γενικών απαγορεύσεων παραμένει η κράτηση σκύλων σε κλουβιά, παρά τη συμφωνία υπουργείου, κτηνιάτρων και φιλοζωικών οργανώσεων για συμπερίληψή της στον νέο Νόμο, καθότι υπάρχουν έντονες αντιδράσεις από μη εμπλεκόμενους φορείς και ειδικότερα του Κινήματος Κυνηγών.

Παρά τις προαναφερθείσες πρόνοιες που ενδυναμώνουν το πλαίσιο προστασίας των ζώων, με την πλήρη υιοθέτηση των θέσεων των φιλοζωικών οργανώσεων ως προς τη δομή και τον τρόπο λειτουργίας των ΕΕΕΖ και την επακόλουθη ενσωμάτωσή τους στις τροποποιήσεις, προκύπτει αυτόματα ικανοποίηση του αιτήματός που διατύπωσαν εκπροσώποι τους και στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής συζήτησης για «έλεγχο των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών», ήτοι της Αρμόδιας Αρχής. Επιπλέον, η παράκαμψη της θέσης των κτηνιάτρων όπως λαμβάνεται η έγκριση του αρμόδιου νομοθετημένου Σώματος για την άσκηση κτηνιατρικής, δηλαδή του Παγκύπριου Κτηνιατρικού Συμβουλίου, εκεί και όπου οι δράσεις που θα υλοποιούν οι Επαρχιακές Επιτροπές και θα αναθέτει η Παγκύπρια Συντονιστική Επιτροπή θα αφορούν κτηνιατρική πράξη, αναμένεται να αποτελέσει casus belli. Θέση του υπουργού, πάντως, είναι ότι «το Κτηνιατρικό Συμβούλιο δεν έχει εκτελεστική εξουσία». Ως υπουργείο και κατ’ επέκταση ως Πολιτεία, διευκρινίζει ο κ. Καδής, «προφανώς και λαμβάνουμε υπόψη σοβαρά τις ανησυχίες, τις ενστάσεις και τις εισηγήσεις των οργανωμένων και θεσμοθετημένων Σωμάτων των κτηνιάτρων, αλλά δεν μπορούν να λαμβάνουν τις αποφάσεις», ενώ υπογραμμίζει ότι με τη συμμετοχή των κτηνιάτρων τόσο στις Επαρχιακές Επιτροπές όσο και στην Παγκύπρια Συντονιστική «και μάλιστα με βάση τις εισηγήσεις που οι ίδιοι υπέβαλαν, ενδυναμώσαμε τον ρόλο τους παρά τις αντιδράσεις».

Εφαρμογή των προνοιών για προστασία και ευημερία των ζώων χωρίς εμπόδια και με πλήρη διαφάνεια, επιδιώκει ο υπουργός Γεωργίας, Κώστας Καδής.

Ζήτημα παράκαμψης και παραγκωνισμού τίθεται και για την ίδια την Αρμόδια Αρχή, ενώ φαίνεται να παραγνωρίζονται ταυτόχρονα ευρήματα που καταγράφονται σε σχετική έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, εφόσον οι πρόεδροι των Επαρχιακών Επιτροπών παραμένουν αιρετοί, ως και η πρόνοια της υφιστάμενης νομοθεσίας. Σημειώνεται ότι, με βάση τις εισηγήσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, για σκοπούς διασφάλισης της ουδετερότητας και της ανεξαρτησίας της θέσης από οποιασδήποτε μορφής και φύσης ενδεχόμενα επηρεασμού, πρόεδρος θα πρέπει να διορίζεται ο εκάστοτε Επαρχιακός Κτηνιατρικός Λειτουργός. Περί τούτου, ο υπουργός παραπέμπει σε ομόφωνη απόφαση της αρμόδιας κοινοβουλευτικής Επιτροπής, όπως παραμείνει η πρόνοια της εκλογής του προέδρου ως και στην υφιστάμενη νομοθεσία, στην οποία το υπουργείο δεν έφερε ένσταση.

Κληθείς να σχολιάσει διατυπωθείσες επιφυλάξεις για τη σωστή κατανομή και διαχείριση των κρατικών κονδυλίων, ο υπουργός δηλώνει πρόθυμος να συζητήσει οποιαδήποτε επιπρόσθετη πρόνοια που θα διασφαλίζει την πλήρη διαφάνεια και χρηστή διαχείριση των κονδυλίων. «Ευπρόσδεκτες οι εισηγήσεις, φτάνει να μην είναι εισηγήσεις που θα θέτουν και πάλι προϋποθέσεις στην άσκηση πολιτικής» λέει και εξηγεί ότι δεν μπορεί «η εφαρμογή μιας πολιτικής να εξαρτάται όχι από την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ή του αρμόδιου υπουργού, αλλά από την απόφαση οποιουδήποτε άλλου που εξυπηρετεί τα δικά του συμφέροντα». Προσθέτει μάλιστα ότι «τη σύνθεση των Επαρχιακών θα υπάρξει ουσιαστικότατη ανανέωση που θα αποδείξει ότι δεν είμαστε προσκολλημένοι στον οποιοδήποτε».

«Αυτό που θέλουμε είναι ξεκάθαρο: μέσα από το νέο νομοσχέδιο να εφαρμοστούν οι πρόνοιες για την προστασία και την ευημερία των ζώων χωρίς εμπόδια και με πλήρη διαφάνεια», καταλήγει.