Στον Λόφο οι Εφέτες, στο τραπέζι ο Ιωνάς

• Νέο βραχυκύκλωμα στη μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης στο παρά πέντε της διάλυσης της παρούσας Βουλής προκάλεσε η υπουργική απόφαση προώθησης των νομοσχεδίων στο Ανώτατο Δικαστήριο.

• Το πακέτο των νομοσχεδίων που επέστρεψε το περασμένο καλοκαίρι στο γραφείο της Έμιλυς Γιολίτη για περαιτέρω διαβούλευση στο πλαίσιο ad hoc επιτροπής που συστάθηκε από την ίδια, μετά το πέρας της επεξεργασίας, αντί να σταλεί ως είθισται για νομοτεχνικό έλεγχο, στάλθηκε παραδόξως στους Εφέτες για… (προ)έγκριση. Δικαιολογημένες εκ των πραγμάτων οι ενστάσεις και οι διαμαρτυρίες των εμπλεκομένων, δεδομένης μάλιστα και της συνάντησης στον Λόφο την περασμένη βδομάδα, χωρίς τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο και την Επιτροπή Νομικών.

• Για τα όσα διημείφθησαν στο προεδρικό δικηγόροι και κόμματα, δεν έλαβαν καμία επίσημη ενημέρωση και παραμένουν στο σκοτάδι για τους λόγους που ο οικοδεσπότης επέλεξε να τους… παρακάμψει.

• Επί τούτου, αρμόδια κυβερνητική πηγή έκανε λόγο για «θεσμικό θέμα» και επικαλέστηκε τις ισορροπίες που υπάρχουν μεταξύ Προεδρικού και Ανωτάτου. Πρόκειται για ισορροπίες που για να συντηρηθούν, μάλλον χρειάζεται να κλειδαμπαρώνονται οι πόρτες.

• Πρόκειται, επιπλέον, για (παρωχημένες στην καλύτερη περίπτωση) «ισορροπίες» που θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο την πιθανότητα να αναδιαρθρωθούν επιτέλους τα Δικαστήρια, μπας και αποκατασταθεί κάποια στιγμή η λαβωμένη εμπιστοσύνη των πολιτών στον θεσμό. Νύξεις για το περιεχόμενο της συζήτησης του Προέδρου της Δημοκρατίας με τους Δικαστές του Ανωτάτου, στην παρουσία της υπουργού Δικαιοσύνης και του Γενικού Εισαγγελέα, είδαν το φως της δημοσιότητας μόνο μετά και την σίκουελ συνάντηση με την αρμόδια υπουργό και τον Γιώργο Σαββίδη.

• Για την ιστορία να σημειωθεί ότι, οι εργασίες της ad hoc Επιτροπής είχαν ολοκληρωθεί από τον Γενάρη, με τους συμμετέχοντες να συμφωνούν ότι θα κατέθεταν τις τελικές τους παρατηρήσεις στη Βουλή. Εκεί, δηλαδή, όπου θα μπορούσε το Ανώτατο να εκφράσει δημοσίως (!) τις απόψεις του.

• Τρεις επιστολές – κώδωνα – κινδύνου απέστειλε ο πρόεδρος των δικηγόρων, Χρίστος Κληρίδης, στην υπουργό προειδοποιώντας την εν ολίγοις ότι, δια της οδού που επέλεξε να ακολουθήσει θα χάσει το τρένο. Παρά ταύτα, υπό τον φόβο των Ιουδαίων και της κήρυξης των νομοσχεδίων ως αντισυνταγματικά, η κυβέρνηση προτίμησε να λάβει εκ προοιμίου τις ευλογίες των Εφετών. Ποιος αποφασίζει τελικά για το σύστημα της Δικαιοσύνης -η Πολιτεία ή οι Δικαστές;

• Επί της ουσίας, πάντως, οι αντιρρήσεις των Δικαστών εστιάζονται κυρίως στη δομή και στο μοντέλο λειτουργίας της ανώτατης βαθμίδας της Δικαιοσύνης, ζητώντας επιστροφή στη φόρμουλα Ιωνά. Ήτοι, καθαρό διαχωρισμό σε Ανώτατο Δικαστήριο (High Court) και Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο, κατά τον τρόπο που προνοείται και στο Σύνταγμα. Ως προκύπτει από τα τελικά κείμενα που επεξεργάστηκε η Επιτροπή, προτείνεται για σκοπούς συνέχειας η λειτουργία του Ανωτάτου ως έχει και η δημιουργία εντός αυτού δύο τμημάτων με ξεχωριστές δικαιοδοσίες και συνθέσεις -ένα για συνταγματικά ζητήματα και ένα για πολιτικά/ποινικά. Σημειώνεται, πάντως, ότι σε επίπεδο Ανωτάτου υπάρχει και δεύτερη σχολή σκέψης που συμφωνεί με την εν λόγω πρόταση, υπό την αίρεση ότι ο διαχωρισμός σε κάθε περίπτωση θα γίνεται ενδοϋπηρεσιακά, με στόχο τον αυτοέλεγχο και την αυτορρύθμιση.

• Το χάσμα, λοιπόν, δεν είναι αγεφύρωτο εφόσον η επαναφορά των διατάξεων ως είχαν στο νομοσχέδιο (Περί Απονομής της Δικαιοσύνης) που κατέθεσε επί θητείας του ο Ιωνάς Νικολάου δεν συναντά ιδιαίτερες αντιστάσεις. Διασφαλίζει, παράλληλα, την απόλυτη ανεξαρτησία των δύο Δικαστηρίων ώστε να ελέγχει το ένα το άλλο. Το λεγόμενο «checks and balances» ήταν άλλωστε το ζητούμενο τόσο στην έκθεση του Κράτους Δικαίου για την Κύπρο (βλ. Rule of Law Report 2020), όσο και κάθε άλλου ευρωπαϊκού οργανισμού που προέβη σε αξιολόγηση του εγχώριου Συστήματος Δικαιοσύνης και αυτό το γνώριζε καλά ο έμπειρος προκάτοχος της Έμιλυς Γιολίτη.

• Αν και ομολογουμένως στενά τα χρονοδιαγράμματα, καθότι η Βουλή ολοκληρώνει τις εργασίες της στις 20 Απριλίου, η ανάγκη (και η απαίτηση!) για βελτιωτικές αλλαγές και εκσυγχρονισμό στον χώρο της Δικαιοσύνης θα πρέπει να υπερισχύσει. Για να μην αρχίσουμε να μιλάμε για backlog και στις… μεταρρυθμίσεις.

ΜΛΝ